Texto íntegro entregado ós máximos representantes da Xunta de Galicia na xuntanza mantida o pasado mes de setembro de 2015:
ASISTENTES:
Vicepresidente Xunta de Galicia
Secretario Xeral para o Deporte
Comisario UPA
Secretario Xeral de Medio Rural de Montes
Presidente ASCIGA
|
Con data 18 de agosto esta
Asociación solicitou mediante correo electrónico unha xuntanza cos responsables
administrativos correspondentes co fin de tratar un tema de máxima preocupación
para o colectivo ó que pretendemos representar cal é o das cuantiosas trampas
que están a aparecer nos nosos montes e que supoñen un enorme perigo para as
persoas.
Tratamos de levar nós a
iniciativa sabedores de que, salvo casos illados, estas trampas teñen un claro
destinatario: o ciclista de montaña, en calquera das súas modalidades.
Tal como expresamos naquela
solicitude a intención primeira desta xuntanza é a de coñecer co maior detalle
posible as accións e iniciativas que dende as distintas institucións se poidan
estar levando a cabo. Obviamente todo o que a continuación se expón quedará
condicionado ós datos que poidamos recibir no día de hoxe ós cales non
tiveramos acceso até o momento.
CONTEXTUALIZACIÓN.
Non estamos ante un problema
novo. Despois dun tempo coñecendo a existencia destas trampas, xa no 27 de
marzo de 2014 o Faro de Vigo facíase eco da nosa denuncia ó SEPRONA por mor dun
arame de espiño colocado de xeito temerario nunha pista do Monte Xesteiras.
A actuación dos axentes
limitouse á retirada do arame sen mostrar o máis mínimo interese por descubrir
a súa procedencia nin ó responsable.
Meses máis tarde, en setembro
dese mesmo ano, aconteceu o que nos estabamos a temer. Diego González, o nome
propio de toda esta barbarie, quedaba parapléxico a consecuencia do impacto
contra unha pedra de grandes dimensións colocada “de forma maliciosa”, segundo
o atestado policial, nun sendeiro do Monte Alba.
Como dicimos Diego é o nome
propio deste problema, pero non é o único nin será o último nin máis grave se
non se toman medidas serias e valentes para atallar un problema que se nos vai
das mans.
PROBLEMÁTICA.
Somos ben sabedores de que non
nos enfrontamos a un “inimigo” facilmente localizable e que as peculiaridades
históricas do monte galego e os distintos intereses, fundamentalmente
económicos, que o rodean xogan un papel importante. Os dereitos de propiedade,
a madeira, a caza; coas súas respectivas variantes ó marxe da legalidade entre
as que podemos citar o fenómeno dos lumes ou a caza furtiva xogan un importante
papel en todo este quebracabezas, ó que hai que sumar a importante
proliferación no uso da bicicleta de montaña que nos últimos anos está deixando
ó descuberto problemas que, se ben xa existían con anterioridade (v. gr.
pastores eléctricos), pasaban inadvertidos en zonas que permanecían
intransitadas durante case que todo o ano.
Consideramos
primeiro paso imprescindible, como temos por costume, facer un exercicio de
autocrítica sobre o comportamento dos ciclistas nestas zonas xa que, como di
unha frase acuñada por esta Asociación: “ninguén é mellor persoa polo mero
feito de ir en bicicleta”. Coñecemos algunhas condutas irrespectuosas ou
directamente incívicas dalgúns compañeiros que se soen circunscribir a pasos por
zonas non autorizadas. E nese sentido estamos a traballar actualmente coa
Federación Galega de Ciclismo na elaboración dun documento que axude ós nosos
patrocinados a coñecer cales son as condutas a evitar nos montes.
Por contra, resulta
tremendamente preocupante a postura doutros colectivos envoltos neste problema
que nos sitúa no punto de mira da opinión pública como o lugar do noso Estado
onde máis destas trampas se atopan. Por partes:
-
Caza.
Os problemas de convivencia proveñen de ambas partes xerando situacións de
tremendo risco ó ser a caza unha actividade moi perigosa que se realiza en
espazos abertos.
o
Ciclistas.
Dun lado temos recibido queixas de cazadores que afirman que, formando parte de
batidas organizadas, autorizadas e debidamente sinalizadas, atópanse de súpeto
con ciclistas (e outras persoas) que fan caso omiso de tal sinalización asumindo
un grave risco de resultaren feridos. Coa agravante de que nesas batidas
adoitan empregar munición perigosa para a vida.
o
Cazadores.
Do mesmo xeito, temos coñecemento de denuncias de clubs ciclistas que sofren a
retirada da súa sinalización en marchas debidamente organizadas e autorizadas
no mesmo día da proba por parte de cazadores tendo como resultado, non só a
coincidencia de ambas actividades nunha mesma zoa, se non o agravamento que
supón que haxa ciclistas “deambulando”en todas direccións perdidos buscando o
percorrido correcto.
-
Madeireiros.
Outra frecuente fonte de conflito xurde coas talas masivas organizadas que
incumpren, case que sistematicamente, a normativa deixando camiños
impracticables que poden chegar a supoñer tamén perigo para quen por eles
transita.
-
Gandeiros.
Como introduciamos antes, supón un problema o costume de evitar o paso do gando
con cordeis, cables ou mesmo pastores eléctricos. Algo que, se ben sempre
supuxo un risco, salta agora á palestra ó verse máis transitadas aquelas zonas
que permanecían case desertas.
Hai pouco máis dun mes que
falecía un home en Cantabria vítima dun destes elementos.
-
Monte
en man común. É a fonte máis visible de conflito,
probablemente como consecuencia do caso de Diego González. Existen Comunidades
de Montes que traballan de maneira exemplar con clubs ciclistas e outras
entidades para o mantemento, conservación e perfecto aproveitamento dos espazos
naturais. Pero desgraciadamente é o ámbito onde o problema máis se expande e se
agrava e onde vemos que se cometen os atentados máis graves contra a seguridade
cidadá.
O
MONTE EN MAN COMÚN.
Por ser, como dicimos, o
ámbito onde máis se agrava o problema cremos que merece unha atención especial.
Resulta especialmente preocupante a postura que están a tomar algúns destes
entes en relación ó ciclista de montaña.
Postura
no proceso da Comunidade de Montes de Valadares.
A MVMC de Valadares é parte no procedemento que se segue no Xulgado de
Instrución número 6 de Vigo pola súa condición de responsable civil subsidiario
polos feitos cometidos presuntamente polo seu vicepresidente e tres operarios
da mesma. Nesta tesitura caben dúas posturas procesuais claramente
diferenciadas:
Unha
primeira sería a de desmarcarse totalmente da presunta actuación dos imputados
desvinculándose por completo da súa postura. A outra, a que semella ter tomado
a mencionada MVMC, foi a de apoiar as teses da defensa. É unha mágoa que esta
Comunidade desaproveite tan boa oportunidade de condenar abertamente a
violencia e persista nunha actitude puramente irracional.
Segundo consta no expediente
xudicial do suceso no Monte Alba, existen actas da Comunidade de Montes de
Valadares que falan de “facer o que sexa para sacar ós ciclistas do monte”.
Responsabilidade
obxectiva. Dentro das xuntas veciñais, tivemos ocasión de comprobar que se está tratar de estender a
falacia de que se un ciclista sufre un accidente “no noso monte, nos cae un
paquete”. A idea falsa de que a responsabilidade civil subsidiaria ten carácter
obxectivo está a ser usada, ignoramos se por descoñecemento ou con malicia,
para botar abaixo acordos de colaboración, desautorizar probas ou directamente
tratar de “sacar ós ciclistas dos montes”.
Neste punto podemos engadir
tamén a colocación de letreiros que “prohiben” o paso de ciclistas por certas
zonas nos que incluso se trataba de suplantar a identidade da propia Xunta de
Galicia. O da imaxe pertencía á Comunidade de Montes de Armenteira e foi
retirado ós poucos días ante a presión social.
Nesta outra imaxe queda tamén
patente un dos problemas ós que faciamos referencia na parte de autocrítica. A
circulación fóra de pista, como tal, debe estar autorizada debidamente polos
propietarios (Comunidade de Montes de Baíña e Baredo), aínda así dubidamos
seriamente da pertinencia e incluso da legalidade do letreiro da imaxe:
Reivindicacións
absurdas e ameazas. No mes de agosto do presente
ano aparecían varias trampas no Monte Castrove, entre elas (foto 3), unha
estaca de máis dun metro coa punta afiada cravada no chan e dirixida
directamente ó corpo de quen descendese por aquel camiño.
A propósito desta
problemática, o 17 de agosto, no Telexornal da TVG (http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/telexornal-mediodia-1377106)
puidemos escoitar as palabras do Presidente da devandita comunidade de montes.
Nestas declaracións non se albisca a mínima pinga de autocrítica ou condena de
semellantes actos, máis ó contrario, si observamos unha velada ameaza cando se
afirma que os ciclistas non terían problemas se respectasen as rutas que a MVMC
ten sinaladas e non saíran do seu trazado. Para o que si aproveitaba o señor
Presidente era para queixarse das marcas de pintura en árbores e pedras coas
que se marcan as distintas rutas.
RESUMO.
A modo de conclusión podemos
tratar de distinguir dous tipos básicos de actuacións que poñen en perigo a
seguridade cidadá, e sinaladamente a dos ciclistas de montaña:
De
boa fe. Poderíamos clasificar aquí aqueles elementos ou
utensilios que se veñen utilizando tradicionalmente para labores do agro en
lugares pouco transitados que nunca causaron dano polo simple feito de que
ninguén se topaba con eles. Un exemplo claro son os cables e pastores
eléctricos que usan os gandeiros e cos que chegan a cortar o paso en camiños de
uso público incluso sen sinalizalos minimamente.
De
mala fe. Resultaría absurdo obviar este elemento nos
casos onde existe un conflito previo e de súpeto aparecen artefactos tales como
arame de espiño, táboas con cravos, pedras, troncos ou estacas.
Será importante ter en conta o
carácter volitivo de cada caso para tratar de buscarlle unha solución axeitada.
ÁMBITOS
DE ACTUACIÓN.
Concienciación.
É imperiosa a necesidade de que a Administración
comece unha campaña de concienciación a través de cantas canles de
comunicación, directa e indirecta, dispón con todos os colectivos implicados
neste tema co único fin de poñer un mínimo de raciocinio nas posibles disputas
que poidan existir. Potenciar entes como SEPRONA ou os propios Axentes
Forestais como mecanismos para a solución de calquera tipo de controversia
amosando, ó mesmo tempo, unha clara vontade de actuar severamente contra quen
faga uso de calquera tipo de violencia, por lexítimo que poida ser o interese
que pretenda defender o responsable.
Neste senso, acudimos á
xuntanza de hoxe coa dúbida de se as denuncias que recibe o SEPRONA recorren
algún tipo de proceso máis aló da simple retirada das trampas.
Diálogo.
Consideramos tamén imprescindible que a Administración actúe de mediador nun
diálogo que debe existir entre os representantes dos distintos colectivos a
fin, unicamente, de que todos eles coñezan as reivindicacións dos outros e as
poidan transmitir ós seus representados.
A modo de exemplo: un ciclista
ou sendeirista que se atopa con un grupo de cazadores pode ter a dúbida de se
tratar de facerse escoitar dalgún xeito para advertir da súa presenza ou gardar
silencio para non espantar algunha peza.
Coerción.
Do mesmo xeito que acontece coa obriga dos propietarios de manter limpas de
maleza as fincas co fin de previr os lumes, con maior motivo aquí debe a
Administración facer uso de todas as ferramentas das que dispón co fin de
salvagardar a vida e a seguridade dos cidadáns.
Tanto
no caso de propiedades privadas puras como no caso das MVMC onde, pola
importancia que lle demos á hora de expoñer a problemática cremos necesaria
unha actuación urxente, pódense tomar medidas. No caso dos montes en man común
ben se podería levar a cabo introducindo no condicionado das subvencións que
estes entes reciben a obrigatoriedade de manter o monte libre de trampas e
seren respectuosos con ciclistas, sendeiristas ou atletas podendo chegar
incluso á retirada da subvención en caso de incumprimento.
Resulta paradigmático que a
día de hoxe cos cartos dunha destas subvencións se estean a apoiar en sede
xudicial as teses da defensa dunha persoa imputada por lesionar de gravidade a
outro cidadán.
CONCLUSIÓN.
Non queremos deixar de
agradecer a todos os presentes hoxe aquí a súa atención e rogar encarecidamente
que todo o exposto sexa tido en conta de cara a futuras actuacións e que estas
se leven a cabo coa maior presteza xa que, de non ser así, coidamos que non
habemos tardar en lamentar o primeiro falecido polas causas aquí expostas, e
iso é algo que Galicia non se pode permitir, nin os seus deportistas, nin os
seus cidadáns, nin figuras históricas merecedoras da máxima protección como o
monte en man común.
